Jak było „dawno” temu…

Wpadło mi w ręce kilkadziesiąt nr Wiadomości Wędkarskich z dawnych lat. Najstarszy numer był z 1970r, najmłodszy z 1978r. Przeczytałem od deski do deski wszystkie.  Momentami się uśmiałem, częściej zdziwiłem. Jakkolwiek byłem już wtedy na świecie, to żadnych gazet nie czytałem. Zapoznając się z zawartością poszczególnych numerów, dotarło do mnie, że ówczesna, oficjalna myśl wędkarska była jednak inna niż dziś sobie wyobrażamy. Te egzemplarze, jedynego wtedy czasopisma dla wędkarzy, dla mnie są jakimś tam wytłumaczeniem obecnego stanu rzeczy. Po prostu mamy, co mamy, bo wcześniej było jak było… A jak było? O tym poniżej.

Pierwsza rzecz, jaka rzuciła mi się w oczy to niebywale wysoki poziom tekstów. Redaktorów charakteryzuje świetna erudycja, elokwencja. Krótko mówiąc, barwnie i lekko posługują się piórem. Myślę, że wtedy był to realny minus, biorąc pod uwagę poziom przeciętnego Kowalskiego. Zresztą i dziś wielu miałoby kłopot, by przeczytać ze zrozumieniem. Nie mniej pamiętam jak funkcjonował zwykły robotnik tamtych czasów i w przytłaczającej większości ludzie tacy byli po prostu mocno ograniczeni, by nie rzec tępi, a przy tym przeświadczeni o swoich racjach. Prymitywizm zachowań był porażający.

W świetle powyższego, niezwykle barwne, a zarazem bardzo naukowe opisy fauny wodnej, które to teksty miały cel edukacyjny, chyba kompletnie trafiały w próżnię. A takiż był wysoki poziom większości artykułów. Biorąc pod uwagę niezwykle ubogą, by nie rzec burą szatę graficzną tamtych numerów, mało co było tam do oglądania. Sądzę, że relatywnie mała ilość ludzi to czytała w tamtych czasach.

WW tamtego okresu były periodykiem niezwykłych kontrastów. Z jednej strony gorące zapewnienia o czynach społecznych koła  PZW w „Bździnce” czy innym „Cipardowie” z okazji rocznicy urodzin Lenina, co i raz sprawozdania delegatów na kolejne zjazdy, wybory nowych [starych] prezesów – zawsze „sekretorzy” i najczęściej byłych milicjantów, a z drugiej non stop odwoływanie się do przedwojennych Towarzystw Wędkarskich, co niewątpliwie miało na celu usankcjonowanie przejęcia i tego obszaru pod przymusem, co oczywiście w tamtych czasach wiele osób jeszcze pamiętało i dorobienie jakiejś sztucznej, ale płynnej ciągłości miało sens dla ówczesnej władzy. Przy okazji, dla wnikliwego czytelnika, teksty takie były momentami przysłowiowymi strzałami w kolano PZW i zastanawiam się, jakim cudem w ogóle przechodziły cenzurę.

Przy całym, jedynie słusznym, socjalistycznym kolorycie pisma, zaskoczyło mnie notoryczne odwoływanie się, ale także reklamowanie literatury wędkarskie, nie tylko czeskiej, NRD-owskiej, czy radzieckiej, ale głównie tej „imperialistycznej” z RFN-u, Anglii czy USA… To stamtąd chyba pojawiały się myśli, czy określenia, które, jak mi się wydawało, funkcjonują dopiero gdzieś od początku lat 90-ych.

Kolejną ciekawostką były nieczęste, ale jednak – relacje z połowów w bardzo odległych miejscach [kaszmirskie pstrągi, wędkarstwo morskie na Karaibach itp.]. Biorąc pod uwagę niewielką swobodę opuszczania Polski, a przede wszystkim żadne wręcz możliwości finansowe przeciętnego Polaka, wielu czytało te teksty z ogromnym zaciekawieniem ale też i pewnie zgrzytając zębami…

Bardzo dużo jest o sporcie wędkarskim. Niektórzy z Was, którzy czytają wnikliwie moją pisaninę, pewnie się zastanowią, dlaczego nie ująłem słowa „sport” w cudzysłów, czy nie użyłem określenia „tak zwany”? Otóż wtedy był mocny nacisk na coś co sportem na bank można było nazwać, ze względu na obiektywizm i równe warunki dla wszystkich. Mianowicie zachęcano ludzi do wędkarstwa rzutowego. Nudne to było jak diabli, ale trzeba przyznać, że nieobarczone dodatkiem szczęścia, przypadkiem, jak realne połowy ryb.

Z kolei bardzo mocno akcentowano przeprowadzenie rywalizacji w prawdziwych połowach, nawet w zapadłych dziurach, gdzie udział brało kilkanaście osób. W ogóle, czytając tamte numery WW ma się wrażenie, że jest nakazany odgórnie jakiś pęd do aktywności społecznej, a przede wszystkim  ogromny nacisk na powiększanie liczby członków PZW. Przybiera to zarówno w liczbach, jak i tekstach na ten temat rozmiar lekkiego szaleństwa. Wystarczy podać że o ile w roku 1950 liczba członków PZW wynosiła 35 tys, to 25 lat później kartę wędkarską miało…550 tys! I ciągle pisano, że liczbę tę należy zwiększać…

W końcu jakiś redaktor o ksywie Picator, w numerze z lutego 1973r pt. „O naprawie Rzeczypospolitej Wędkarskiej” w lekkim i nieco satyrycznym tekście, ale równocześnie z grubej rury, bez owijania w bawełnę, krytykuje ten swoisty pęd do mnożenia wędkarzy. Poza tym, że krytykuje mięsiarstwo [już wtedy tak to nazywał!] – „ co większe niż wesz, do chałupy bierz”, nie zgadza się z nieomylnością tzw. fachowców – teoretyków  i  gani niesłuchanie głosu zwykłych wędkarzy; zwraca uwagę, że im wyżej jest działacz, tym większa między nim a zwykłym członkiem PZW przepaść. Facet bez ceregieli piętnuje elitarność muszkarzy, mówiąc, że „powinien być to jeden z obrządków, a nie religia panująca”.  Nade wszystko zaś sugeruje że PZW zlikwidowało elitarność Towarzystw i wprowadziło hołotę w szeregi wędkarzy.

Trudno się z tym nie zgodzić i dziś. Oczywiście, to, że tekst przeszedł, było zaplanowanym działaniem i takie artykuły wg mnie miały pełnić rolę swego rodzaju zaworu bezpieczeństwa, pokazującego bardziej świadomym i krytycznym, że jest swoboda głosu i takie tam… Nie mniej trochę ryzyka w tym było. Tekst oczywiście nie był komentowany, co już nie miało miejsca, gdy podobnej  treści listy,  przysyłali czytelnicy. Co więcej – ich autorzy są przez redakcję zazwyczaj zjechani ze szczętem i czasem ma się wrażenie, że tylko brak miejsca spowodował, że nie padło kultowe stwierdzenie o „zaplutym karle reakcji” itp.

Sam jednak zastanawiałem się, co było celem takiej wręcz nagonki, na mnożenie szeregów wędkarskich. Powodów było na pewno kilka:

1. Tworzono wrażenie na społeczeństwie, że co przed wojną było zabawą „panów”, teraz władza ludowa daje wszystkim.
2. Na pewno zakładano, że przez udział w szeregach PZW, które były praktycznie w 100% zarządzane, jeśli nie przez ludzi z PZPR, to przez ludzi dla systemu pewnych [od zarządu koła wzwyż], szeregowych członków uda się dodatkowo agitować i urabiać propagandowo, co rzeczywiście miało miejsce, a czego sam doświadczyłem jeszcze z końcem lat 90-ych, gdy dawni członkowie PZPR wspierali otwarcie przy zbliżających się wyborach swoich następców z SLD na zawodach, czy zebraniach wędkarskich. Ma się zresztą niezłą zabawę czytając te propagandowe teksty z WW tamtych czasów, bo ich wydźwięk dziś jest komiczny.
3. Na pewno jakieś znaczenie miała kwestia kiepskiej kondycji ówczesnego rynku i zaopatrzenia. Wędkarstwo było bez ogródek ukierunkowane na mięcho, miało w jakiś sposób rekompensować braki i w jakimś stopniu odsuwać kolejną groźbę niezadowolenia społecznego. Nie mam wątpliwości, iż przymykanie oka na wszelkiej maści kłusownictwo, miało tu swoje korzenie. I tak niestety pozostało.
4. Ludzi trzeba było czymś zająć, a PRL miał niewiele do zaproponowania. Więc, by szary ludek z nudów nie szukał dziury w całym, lepiej żeby te pół miliona wzięło flaszkę i pojechało nad wodę, zamiast nad tą flaszką w domu dochodzić do wniosku, jak jest chu…

Były i pewnie inne powody rozdawnictwa karty wędkarskiej, ale powyższe wystarczyły, by szeregi wędkarzy faktycznie najzwyczajniej schamiały.

Niesamowicie z perspektywy dzisiejszych czasów, brzmią teksty o ochronie wód.

Nie ma w zasadzie numeru, by nie padały dramatyczne sformułowania, wskazujące na gwałtowną zapaść i ubożenie zasobów ówczesnych wód. Jeśli wtedy to widziano, a pamiętam świetnie ilość ryb w rzekach, w drugiej połowie lat 70-ych, to co dziś ówcześni działacze by powiedzieli?

Na XIX zjeździe PZW powstała dezyderata [takie jakby pobożne życzenia do zarządu głównego], a tam sugerowano m. in:

– wprowadzenie jednolitych kar za konkretne przewinienia [do dziś w jednym kole wędkarz za np. brak wpisu w rejestrze dostanie naganę, a w innym wędkarz za łowienie w okresie ochronnym pstrągów niemiarowych w liczbie przekraczającej dzienny limit, otrzyma…upomnienie]

– podawanie pełnych danych osobowych ludzi dokonujących przestępstw wędkarskich i usuniętych z PZW

Przy okazji ochrony wód, ma się wrażanie, że redaktorzy WW chcą sterować dosłownie wszystkim, włącznie z ilością rozwielitek w metrze sześciennym wody.

Z drugiej strony dla mnie szokujące wręcz, były teksty na temat zarybień. Na przykładzie Bieszczad wskazywano, iż zarybianie wód, [tzw. mateczników], do których wędkarze nie mają dostępu, jest tworzeniem raju dla lokalnych kłusowników.

Nijaki inż. Jerzy Riss zamieścił w nr z czerwca 1972r tekst, który nie wiem jakim cudem został zaakceptowany.  Otóż ów gość stawia pytanie „chronić, czy zarybiać”, po czym punkt po punkcie miażdży zasadność, niską skuteczność i wręcz niecelowość zarybień, podkreślając zaś wspomaganie tarła naturalnego. Szanowni Czytelnicy – to był głos sprzed ponad 40 lat!!! Autor powołuje się na doświadczenia …Bureau of Fisheries z USA i argumentuje, iż postawienie na zarybienia jako gwarant pełnych wód jest założeniem z gruntu mylnym. Odwołuje się  też do badań Kanadyjczyka Foerstera [ to był taki ichtiolog, którego praca spowodowała zamknięcie w Kanadzie 300 wylęgarni ryb łososiowatych, a na jego zalecenie nacisk poszedł na wspomaganie tarła naturalnego]. Przywoływał też badania Duńczyka Polsena, który dowiódł, że „głównym środkiem zaradczym na wzrost liczby troci jest wspomaganie tarła naturalnego, a nie zarybienia”. Szok normalnie…

Opisywane są sytuacje niezwykłe, które wg moich wyobrażeń o PRL-u nie miały racji bytu. Otóż mieszkańcy wsi Wysoki Most [rejon Suwałk], będący właściwie w całości kłusownikami, przeganiają milicję, która wcześniej oddaje im [!] skonfiskowany sprzęt, komendant SR dostaje wiosłem, a potem sądy robią coś, co dzisiaj określa się mianem bla bla bla. Konkluzja tekstu jest zaś taka:  „nie pora dziś na szukanie winnych…czas zagospodarować i wykorzystać bogactwo narodowe”.

Podobnie, w kolejnej historii, dopiero  śmierć milicjanta – strażnika, którego [nie jest jasne] – zabił kłusownik, czy agregat, którego kłusownik używał, spowodowało, że zaczął się jakiś ruch w danej okolicy w tym temacie. Na czerpanie przez włościan pełnymi garściami przyzwolenie było i w wielu miejscach oraz umysłach, pozostało tak do dziś.

A w ogóle, to na podstawie zestawienia, zamieszczonego w lutowym numerze WW z 1973r, pokazane jest, jak w kolejnych latach rosły nakłady na tzw. koszty administracyjne, a spadały właśnie te na ochronę.

Przy tej okazji znów pojawiały się artykuły, przy których miałem szeroko otwarte ze zdziwienia oczy. Dla ludzi krytycznych, godziły w politykę ochrony serwowaną przez PZW, ale nie wiem, czy ich autorzy tego akurat byli świadomi, gdyż teksty te, miały dorobić jakąś łączność między przedwojennymi Towarzystwami Wędkarskimi, a PZW właśnie. W artykułach z cyklu Kronika Wędkarska wielokrotnie opisywano przedwojenną rzeczywistość wędkarzy. I tak w grudniowym numerze WW z 1972r, można wyłowić poniższe informacje.  W 1926r liczba łowiących do liczby strażników była następująca:

– obwody Krakowa 4:1

– obwody Myślenic 2:1

Na kłusowników organizowano najnormalniejsze obławy, a gros pieniędzy szło na ochronę. Stosunek liczb jest dziś po prostu nieprawdopodobny.

Cytuje się wspominki jakiegoś przedwojennego wędkarza, który pojechał na weekend do Makowa Podhalańskiego nad Skawę. Łowił na muchę. Człowiek trochę utyskuje, że kłusownictwo tam niesamowite, bo pstrąg okropnie wyłowiony [złowił tylko kilka około 40cm], że z łososiem słabo [jedna sztuka], ale za to nałowił się wielgachnych  lipieni, bo jak twierdzi, są wybredne i nie chcą wielkiego robaka na haku z gwoździa…

Osobnym tematem są rekordy. Gazeta non stop ubolewa, że jest mało zgłoszeń i zastanawia się z czego to wynika. Oczywiście wszystkie okazy są zberetowane: na haku, w szafliku, w wannie itp, a ich pogromcy nierzadko w berecie z antenką, a nawet z petem w zębach. PRL pełnym ryjem.

Prawie nie ma zgłoszeń boleni i sandaczy. Widać, że te gatunki były trudno osiągalne dla ówczesnych wędkarzy. Za to eksponowane szczupaki to nierzadko ryby 120+. Jest relatywnie dużo zgłoszeń pstrągów i istotny procent tego gatunku to ryby z Dłubni, Szreniawy…

Przy okazji rekordów miała miejsce afera, ponieważ wędkarze z kół śląskich, zaczęli ze sobą rywalizację, która doprowadziła do zgłaszania coraz bardziej wyśrubowanych rekordów dosłownie z numeru gazety na numer i to w prawie wszystkich gatunkach. A że rzecz dotyczyła tych samych nazwisk i daty połowów wypadały często w dni powszednie, szybko okazało się, iż były to najzwyklejsze oszustwa. Niby redakcja twierdziła, że wyciągnie z tego poważne konsekwencje, a czytelników poinformuje o finale działań, ale o ile wiem, sprawie ukręcono łeb.

Czuć ogromny kontrast w jakości sprzętu czasów tamtych i dzisiejszych. 40 lat temu żyłka 0,20mm uchodziła za bardzo cienką. Są wręcz korespondencyjne kłótnie, czy zasadnym jest popularyzować połów łososi na żyłkę 0,30mm, gdy nie powinno się schodzić niżej 0,40mm a jeszcze lepiej 0,50mm.

Ku mojemu [któremuś z kolei] zaskoczeniu, już wtedy padają określenia wędek „ultra light”, choć nikt ich raczej u nas nie widział [1972r]. Proponuje się podział na kije lekkie do 15g, średnie do 30g i ciężkie powyżej 30g. Wspomina o firmie Mitchell i jej wędkach 5-8g. Zadziwiają też w teksty o sprzęcie, gdy  autorzy odwołują się głównie do wzorców marek typu ABU, Mitchell, DAM itp. Z jednej strony zrozumiałe, bo każdy kto użytkował radzieckiego Delfina czy czeski Tokoz wie, jaka to była masakra, ale jednak była to myśl socjalistyczna, a tu ciągłe hołdowanie zgniłemu Zachodowi…

Już  z początkiem lat 70-ych pojawiały się [nieliczne wtedy i na ogół w bardzo kulturalny sposób równane z gruntem] głosy o mięsiarzach, czy konieczności przynależności do PZW, by wędkować.  Niektóre pochodzą chyba od ludzi, którzy liznęli wędkarstwa w Europie Zachodniej, gdyż sugerują, że aby grać w brydża nie muszą należeć do związku brydżystów, choć taki istnieje, że chcieliby kupować zezwolenie w każdym urzędzie i aby po wydaniu karty dano człowiekowi spokój: żadnych kół, zarządów itd. Oczywiście uznano taką postawę za aspołeczną i wywrotową.

W numerze z maja 1975r Stefan Malej opisuje zawstydzający jego zdaniem przypadek wędkarza z Belgii, który w jednym z jezior złowił kilkukilogramowego karpia. Pomierzył go na macie, zrobił fotkę i wypuścił. Skołowany nieco karp stał chwilę na płyciźnie, co wykorzystała ekipa jednej z łódek, która czym prędzej podpłynęła i zatłukła karpia wiosłem…

Po co o tym piszę, poza samym faktem, by wiedzieć skąd się wzięło, to co mamy? Ano jednak idzie chyba na moje. W PZW kroją się raczej ewidentne zmiany i  – tu mówię do wszystkich mięsnych: jesteście na przegranej pozycji, bo rzeczywistości nie da się nagiąć. Wody są puste i element no kill stanie się wiodącym, czy Wam się to podoba, czy nie. W zarządach okręgów, czy różnych grup tworzonych przy nowym Zarządzie Głównym, jest coraz więcej ludzi jak Wojciech Duraj z klubu Renegat, który jeździ nad wodę i rozmawia z wędkarzami, którzy mają coś do powiedzenia, czy mój kolega z koła  – Staszek Wójcik, który z kolei miał niemały udział w powstaniu od przyszłego sezonu, kolejnej wody no kill w Okręgu Krakowskim [odcinek Kanału Łączańskiego]. Oby takich osób było jak najwięcej.

Mój kolega z koła i zarazem komendant Terenowej Grupy SSR Wojtek Feliksiak, został zaproszony właśnie przez prezesa Renegata, do grupy pracującej nad zmianami zarówno w SSR, jak i przepisach wędkarskich utrudniających pracę strażnikom.  Sam miałem okazję zredagować kilka „ciepłych” słów pod kątem niektórych absurdalnych wg mnie zapisów.

Poza tym idą zmiany w kompetencjach SSR i mam tylko nadzieję że nie rozpłynie się to w czasie. Przy okazji –  Okręg Zamość wprowadził potężną zniżkę w opłatach dla deklarujących no kill. Teraz okaże się, iż takich jest pewnie z 70%! Oby tylko miał kto wyłapywać pozorantów…

Najciekawsze jest zaś to, że ponoć mają być zlikwidowane RZGW w poszczególnych województwach i ma je zastąpić jakiś nowy organ. Tak, jak chyba dwa lata temu pisałem, a z czego podśmiechiwało się kilka osób, zmiany dotknął i to być może drastycznie PZW, gdyż już się mówi tu i ówdzie, że likwidacja RZGW jest pretekstem do wypowiadania zawartych operatów…